روش محاسبه BMI (شاخص توده بدنی) چیست؟
محاسبه BMI یا محاسبه شاخص توده بدنی، به معنای محاسبه میزان چربی بدن براساس قد و وزن است. با محاسبه بی ام ای، عدد به دست آمده دقیقا میزان چاقی را نمی‌گوید، بلکه به افراد کمک می‌کند تا تناسب وزن خود را با قدی که دارند، بسنجند. اگر شما نیز قصد محاسبه BMI را داشته باشید مطمئنا سوالاتی از جمله اینکه محاسبه بی ام ای چگونه انجام می‌شود، فرمول BMI چیست و... دارید. در این مطلب ابتدا به شما خواهیم گفت شاخص توده بدنی چیست، و سپس فرمول محاسبه BMI و اینکه شاخص توده بدنی برای خانم‌ها، آقایان و کودکان چگونه باید باشد را بررسی می‌کنیم.
شاخص توده بدنی یا BMI چیست؟
شاخص توده بدنی یا شاخص توده بدن که نام انگلیسی آن شاخص BMI (Body Mass Index) است، با استفاده از قد و وزن به عنوان فاکتورهای وزن ایده‌آل، میزان چربی بدن و تناسب اندام یک فرد را با فرمول BMI محاسبه می‌کند. به شاخص توده بدنی شاخص «کوتله» نیز می‌گویند. آدولف کوتله دانشمند بلژیکی‌ای بود که شاخص BMI را در قرن نوزده ابداع کرد. با محاسبه BMI به کمک فرمول شاخص توده بدنی، متوجه خواهید شد که آیا لاغر یا چاق هستید، یا اینکه وزن‌تان در محدوده مناسبی قرار دارد. در ادامه روش محاسبه BMI بدن را توضیح می‌دهیم.
محاسبه BMI زنان
محاسبه BMI زنان و مردان با فرمولی یکسان انجام می‌شود. روش محاسبه بی ام ای برای افراد بالای 19 سال که ورزشکار نیستند و معلولیت جسمانی ندارند، از یک فرمول محاسبه BMI پیروی می‌کند. البته هرچند روش محاسبه شاخص توده بدنی برای خانم‌ها و آقایان مشابه است، اعداد متوسط شاخص توده بدنی برای کودکان متفاوت است. اگر قصد ندارید با فرمول BMI شاخص توده بدن را محاسبه کنید، می‌توانید از ابزار بالای صفحه برای محاسبه BMI و شاخص توده بدنی برای خانم‌ها یا آقایان استفاده کنید.
نکته مهم در محاسبه BMI زنان (محاسبه BMI آنلاین زنان یا به صورت دستی)، نحوه اندازه‌گیری شاخص توده بدنی نیست. زیرا جنسیت در محاسبه بی ام ای اهمیتی ندارد. اما در تفسیر شاخص توده بدنی، جنسیت در تعیین محدوده وزن مناسب و میزان اضافه وزن تاثیر دارد. در بخش‌های بعد توضیح می‌دهیم که در شرایط مختلف، شاخص توده بدنی باید چند باشد. برای آشنایی با فرمول BMI و اینکه چگونه شاخص توده بدنی برای خانم‌ها و آقایان را محاسبه می‌کند ادامه مطلب را از دست ندهید.
فرمول BMI برای محاسبه شاخص توده بدنی
گفتیم که روش محاسبه شاخص توده بدنی برای خانم‌ها و آقایان از یک فرمول BMI پیروی می‌کند. در این بخش قصد داریم فرمول محاسبه BMI را توضیح دهیم و بگوییم شاخص توده بدنی چگونه محاسبه می‌شود. برای محاسبه BMI زنان و مردان تنها باید وزن فرد (بر حسب کیلوگرم) را به مجذور قد او (بر حسب متر) تقسیم کرد؛ یعنی .BMI=kg/m2
روش محاسبه BMIآنلاین در سایت‌های مختلف نیز با استفاده از همین فرمول BMI است. روش محاسبه BMI بسیار ساده، و محاسبه BMIآنلاین از آن هم ساده‌تر است. در ادامه چند مثال برای نحوه محاسبه BMI را آورده‌ایم.
چند مثال برای محاسبه بی ام ای
در این قسمت شاخص توده با مثال را برای شما توضیح می‌دهیم تا با روش محاسبه BMI بهتر آشنا شوید:
1. فرض می‌کنیم فردی با قد 170 سانتی‌متر، 58 کیلوگرم وزن دارد. با استفاده از فرمول محاسبه BMI و اندازه‌گیری شاخص توده بدنی، عدد 20.1 به دست می‌آید. وزن این فرد با توجه به شاخص توده بدن او طبیعیست.
2. فردی دیگر 185 سانتی‌متر قد و 105 کیلوگرم وزن دارد. با محاسبه BMIآنلاین یا استفاده از روش محاسبه BMI به صورت دستی، به عدد 30.7 برای شاخص BMI می‌رسیم. در این مورد، جدول شاخص توده بدنی به ما می‌گوید که فرد چاقی نوع اول (معمولی) دارد.
قدم بعد پس از استفاده از فرمول محاسبه وزن و به محاسبه شاخص توده بدن، تفسیر آن است. با ما همراه باشید تا توضیح دهیم شاخص توده بدنی باید چند باشد.
محاسبه BMI
حالا که می‌دانید شاخص توده بدنی چیست و با فرمول محاسبه BMI آشنا شدید، قادر هستید محاسبه بی ام ای را برای خودتان انجام دهید. می‌توانید از فرمول زیر برای محاسبه دستی، یا برای محاسبه BMIآنلاین و محاسبه شاخص توده بدنی آنلاین از "این ابزار" استفاده کنید.
فرمول BMI = (وزن بر حسب کیلوگرم) تقسیم بر (قد بر حسب متر به توان 2)
گفتیم که محاسبه بی ام ای با فرمول BMI یا محاسبه آنلاین BMI برای افرادی که ورزشکار هستند، مناسب نیست. ورزشکاران حرفه‌ای نسبت به افراد عادی عضلات بیشتری دارند. بنابراین، شاخص توده بدن آنها در مقایسه با افراد معمولی (برای قد یکسان) کمی بیشتر است. به همین دلیل، اگر جزو این دسته از افراد هستید، بهتر است به جای محاسبه BMIآنلاین یا با فرمول شاخص توده بدنی، برای محاسبه میزان چربی بدن‌تان از «بادی آنالیز» استفاده کنید. برای کودکان، افرادی با بیماری‌های شدید و معلولیت جسمانی نیز محاسبه BMI بدن معیار مناسبی برای سلامت آنها نیست. در ادامه مطلب در مورد شاخص BMI کودکان و نوجوانان بیشتر توضیح می‌دهیم.
جدول شاخص توده بدنی
پس از محاسبه BMI، بررسی جدول شاخص توده بدنی بهترین کار برای تفسیر عددی که به دست آورده‌اید و اینکه شاخص توده بدنی باید چند باشد است.
با استفاده از این جدول شاخص توده بدنی و رنگ‌های آن به راحتی می‌توانید پس از محاسبه بی ام ای، میزان تناسب قد و وزن‌تان را بسنجید. برای تفسیر BMI نیز بخش بعد را مطالعه کنید.
تفسیر BMI
حالا که می‌دانیم شاخص توده بدنی چگونه محاسبه می‌شود و فرمول BMI چیست، در ادامه با تفسیر دقیق هر بازه عددی برای شاخص BMI یا همان شاخص توده بدن آشنا می‌شویم:
اگر شاخص توده بدنی پایین‌تر از 18.5 است:
شما کمبود وزن دارید. توصیه می‌کنیم برای رساندن وزن خود به میزان مطلوب به مشاور تغذیه مراجعه کنید، تا وزن لازم را به صورت اصولی و بدون ایجاد مشکل برای سلامتی‌تان اضافه کنید.
اگر شاخص BMI بین 18.5 تا 24.9 است:
وزن شما با توجه به قدتان مناسب است. با حفظ همین وزن به کمک ورزش و رژیم غذایی سالم، می‌توانید به حفظ سلامتی‌تان کمک شایانی کنید.
اگر شاخص توده بدن بین 25 تا 29.9 است:
این شاخص توده بدنی برای خانم‌ها و آقایان نشان‌دهنده وجود مقداری اضافه وزن است. در این حالت نیز توصیه می‌کنیم با مراجعه به مشاوره تغذیه و تغییراتی در سبک زندگی، این شاخص را به بازه مطلوب برسانید.
اگر شاخص توده بدنی بالاتر از 30 است:
شاخص توده بدن 30 و بالاتر از آن به معنی چاق بودن فرد است. هر چه این عدد بالاتر رود، کلاس چاقی نیز افزایش می‌یابد. کلاس‌های چاقی با افزایش 5 واحد شاخص BMI تغییر می‌کنند. برای مثال 30 تا 35 چاقی کلاس یک، 35 تا 40 چاقی کلاس دو (شدید) و... .
شاخص توده بدنی بر اساس سن
در این قسمت قصد داریم ببینیم آیا سن افراد نیز در محاسبه BMI بدن و تفسیر آن تاثیر دارد یا خیر. به‌طور کلی، هر بازه سنی یک شاخص توده بدن مطلوب دارد که در ادامه به آنها اشاره کرده‌ایم:
- برای افرادی 19 تا 24 سال، شاخص BMI مناسب 22 است.
- برای افرادی 25 تا 34 سال، شاخص BMI مناسب 23 است.
- برای افرادی 35 تا 44 سال، شاخص BMI مناسب 24 است.
- برای افرادی 45 تا 54 سال، شاخص BMI مناسب 25 است
- برای افرادی 55 تا 64 سال، شاخص BMI مناسب 26 است
- برای افرادی 65 سال به بالا، شاخص BMI مناسب 27 است
شاخص توده بدنی کودکان و نوجوانان
به دلیل تفاوت بدنی کودکان با افراد بالغ و حساسیت آنها به تجویزهای خودسرانه و غیراصولی، نباید محاسبه BMI را برای آنها انجام داد. محاسبه BMI برای کودکان و نوجوانان که به آن صدک BMI می‌گویند، درصدی را برای مقایسه کودک با کودکان هم‌سن و هم‌جنسیت او نیز درنظر می‌گیرد. محاسبه BMI برای کودکان نشان می‌دهد که آیا کودک به‌خوبی رشد کرده است یا خیر. در ادامه تفاسیر صدک BMI را می‌بینید:
- صدک BMI کمتر از 2 نشانه کمبود وزن است
- صدک BMI بین 2 و 90 نشانه وزن مطلوب است
- صدک BMI بین 90 و 97 نشانه اضافه وزن است.
- صدک BMI بیشتر از 97 نشانه چاقی در کودک است.
خطرات اضافه وزن، برای سلامتی بدن
هرچند اضافه وزن و چاقی لزوما به معنای بیماری نیست، اما نمی‌توان نقش اضافه وزن را در بروز بیماری‌های بعضا جدی نادیده گرفت. برخی خطرات اضافه وزن برای سلامتی بدن عبارت‌اند از:
- دیابت نوع 2
- اختلالات خواب
- آرتروز استخوانی
- بیماری کیسه صفرا
- برخی از انواع سرطان
- فشار و چربی خون بالا
- سکته و انواع بیماری‌های قلبی عروقی
بهترین روش‌های کاهش BMI
محاسبه BMI و نتیجه آن می‌تواند هشداری برای تغییر سبک زندگی‌مان باشد. برخی از ساده‌ترین و بهترین روش‌های کاهش BMI عبارت‌اند از:
رژیم غذایی مناسب
رژیم غذایی مناسب ضامن سلامتی شماست. چنین رژیمی حداقل چربی‌ها و قندهای مصنوعی را دارد؛ و شامل میوه، سبزی، غلات، حبوبات، پروتئین و چربی‌های سالم است. توجه داشته باشید که هیچ گروه غذایی‌ای از یک رژیم غذایی مناسب کاملا خذف نمی‌شود.
داشتن برنامه ورزشی
داشتن برنامه ورزشی در کنار رژیم غذایی مناسب بهترین روش برای کاهش BMI است. بهتر است بدانید که در حال کلی، بهترین برنامه ورزشی ترکیبی از ورزش‌های هوازی و قدرتی است.
داشتن خواب کافی
از نکات مثبت داشتن خواب کافی هرچه بگوییم کم است. خواب کافی ساختار درونی بدن را تنظیم کرده، و تمرکز، قدرت و نشاط شما برای روز بعد را فراهم می‌کند. اگر از برنامه ورزشی هم استفاده می‌کنید، داشتن خواب کافی از موارد اصلی برای نتیجه‌بخش بودن آن خواهد بود.
کنترل و کاهش استرس‌های روزمره
در کنار عوامل فیزیکی مانند موارد قبل، عوامل روانی نیز در کاهش BMI بسیار موثر است. حتما شنیده‌اید که استرس خود یکی از عوامل اضافه وزن است. بنابراین، موارید مانند مدیتیشن، دمنوش‌های آرامش‌بخش، اختصاص وقتی به خود در طول روز و... را برای کاهش استرس‌های روزمره فراموش نکنید.